Kinh tế Bắc_Anh

Giống như toàn quốc, kinh tế Bắc Anh nay bị chi phối bởi lĩnh vực dịch vụ, tính đến tháng 9 năm 2016, 82,2% người lao động tại các vùng thống kê miền Bắc làm việc trong các ngành dịch vụ, so với 83,7% của toàn Anh Quốc. Lĩnh vực sản xuất nay chiếm 9,5% số lao động, so với trung bình toàn quốc là 7,6%.[151] Tỷ lệ thất nghiệp tại Bắc Anh là 5,3% so với mức toàn Anh Quốc là 4,8%, và North East có tỷ lệ thất nghiệp cao nhất tại Anh Quốc với 7,0% vào tháng 12 năm 2016.[152][153] Tính đến năm 2015, tổng giá trị gia tăng (GVA) của kinh tế Bắc Anh là 316 tỷ bảng,[154] và nếu là một quốc gia độc lập, đây sẽ là nền kinh tế lớn thứ mười tại châu Âu.[155] Khu vực có mức tăng trưởng và năng suất kém so với Nam Anh và các quốc gia khác trong EU.[156]

Tăng trưởng, việc làm và thu nhập hộ gia đình của miền Bắc bị tụt hậu so với miền Nam, và năm huyện thiếu thốn nhất tại Anh[lower-alpha 10] đều nằm tại Bắc Anh,[157][158] và mười trong số 12 đô thị lớn suy thoái nhất tại Anh Quốc cùng nằm tại Bắc Anh.[lower-alpha 11][159] Cảnh ngộ không thực sự rõ ràng, vì miền Bắc cũng có các khu vực thịnh vượng, thậm chí là thịnh vượng hơn các khu vực sang trọng tại miền Nam như Surrey. Tam giác vàng tại Yorkshire trải rộng từ miền bắc Leeds đến Harrogate và qua đến York là một minh chứng, cũng như Tam giác vàng của Cheshire tập trung tại Alderley Edge.[160][161] Tồn tại chênh lệnh còn lớn hơn trong các thành thị riêng biệt: Sheffield Hallam là một trong các khu vực bầu cử thịnh vượng nhất toàn quốc, và là nơi giàu nhất bên ngoài Luân Đôn và vùng South East, trong khi Sheffield Brightside and Hillsborough nằm ngay bên kia thành phố lại là một trong những nơi thiếu thốn nhất.[160] Nhà ở tại Bắc Anh có giá phải chăng hơn so với trung bình toàn Anh Quốc: giá nhà trung bình tại hầu hết các thành phố miền Bắc là dưới 200.000 bảng vào năm 2015, tăng dưới 10% so với 5 năm trước. Tuy nhiên, một số khu vực có giá nhà ở giảm đáng kể, khiến cư dân có nguy cơ tài sản âm.[162][163]

Nhằm kích thích kinh tế miền Bắc, chính phủ tổ chức một loạt chương trình đầu tư vào và phát triển khu vực, gần đây là Northern Powerhouse vào năm 2017. Miền Bắc cũng là một nơi tiếp nhận đáng kể tiền quỹ cơ cấu Liên minh châu Âu. Từ năm 2007 đến năm 2013, các quỹ của EU tạo ra khoảng 70.000 việc làm trong vùng, và đa số kinh phí của Northern Powerhouse đến từ Quỹ Phát triển khu vực châu Âu và Ngân hàng Đầu tư châu Âu.[164] Việc để mất số tiền này sau Brexit, cộng thêm triển vọng suy giảm xuất khẩu sang EU, được xác định là một mối đe doạ đến tăng trưởng của miền Bắc.[165][166]

Khu vực công

Khu vực công là một nhà tuyển dụng lớn tại Bắc Anh. Từ năm 2000 đến năm 2008, đa số việc làm mới được tạo ra tại Bắc Anh là cho chính phủ cùng các nhà cung ứng và nhà thầu của họ.[167] Toàn bộ ba vùng miền Bắc có tỷ lệ công việc trong khu vực công cao hơn trung bình toàn quốc, North East có mức cao nhất tại Anh với 20,2% lực lượng lao động trong khu vực công vào năm 2016 – giảm từ 23,4% một thập niên trước.[168][169] Chương trình khắc khổ dưới thời chính phủ của David Cameron tạo ra cắt giảm đáng kể trong các dịch vụ công, và giảm số công việc trong khu vực công dẫn đến khoảng 3% lực lượng lao động miền Bắc mất việc, có tác động đáng kể đến kinh tế vùng.[167]

Nông ngư nghiệp

Cừu, như giống Teeswater trong ảnh, chiếm một phần lớn của nông nghiệp Bắc Anh.

Bắc Anh có 2.580.000 ha đất nông nghiệp.[170] Địa hình dãy Pennine gồ ghế khiến hầu hết Bắc Anh không thích hợp cho trồng trọt; giống như Scotland, yến mạch từ lâu đã chi phối đất nông nghiệp miền Bắc, nó phát triển tốt hơn lúa mì trên vùng đất xấu.[171][172] Ngày nay, Bắc Anh trồng xen kẽ ngũ cốc và rau tương tự như trên toàn Anh Quốc, song chỉ thiểu số đất đai là có thể trồng trọt. Chỉ 32% đất nông nghiệp miền Bắc chủ yếu được sử dụng để trồng trọt, so với 49% của toàn Anh. Trong khi đó 57% đất đai được dành để chăn nuôi, và 33% gia súc, 43% lợn và 46% cừu của Anh được nuôi tại miền Bắc.[170]

Nơi duy nhất tại Bắc Anh có đất trồng trọt chiếm ưu thế là vùng đất quanh cửa sông Humber, các đầm lầy tại đây được tiêu nước tốt khiến chất lượng đất rất tốt.[17][171] Đồng bằng Cheshire là vùng đất thấp và hầu hết được dành để chăn nuôi bò sữa, trong khi tại dãy Pennine và Cheviot chăn thả cừu giữ một vai trò quan trọng không chỉ trong nông nghiệp mà còn trong quản lý đất đai nói chung.[171] Vùng hoang thạch nam tại vùng cao Pennine là nơi săn gà gô từ ngày 12 tháng 8 đến 10 tháng 12 hàng năm. Vào thế kỷ 12, số lượng gà gô đỏ và gà gô đen trong vùng giảm đáng kể, song cải tiến trong tiến hành trò chơi khiến hai loài này gia tăng số lượng trong vùng.[173][174]

Đánh cá là một ngành quan trọng của các đô thị ven biển miền Bắc. Các cảng cá lớn gồm có Fleetwood, Grimsby, Hull và Whitby. Vào lúc đỉnh cao, Grimsby từng là cảng cá lớn nhất thế giới, song ngành ngư nghiệp miền bắc chịu thiệt hại lớn do một loạt sự kiện vào nửa sau thế kỷ 20: Các cuộc chiến cá tuyết với Iceland và thiết lập vùng đặc quyền kinh tế khiến Anh Quốc không còn được tiếp cận vùng đánh bắt phong phú tại Đại Tây Dương, còn biển Bắc thì hết cá và Chính sách Ngư nghiệp chung của châu Âu áp đặt hạn ngạch nghiêm ngặt về đánh bắt nhằm bảo vệ nguồn cá vốn đã gần như cạn kiệt.[175][176] Grimsby nay đang chuyển đổi sang chế biến hải sản nhập khẩu và năng lượng gió ngoài khơi để thay thế ngành đánh cá.[176]

Chế tạo và năng lượng

Bắc Anh có nền kinh tế dựa trên xuất khẩu mạnh mẽ, có mậu dịch cân bằng hơn trung bình Anh Quốc, và North East là vùng duy nhất tại Anh thường xuyên có xuất khẩu lớn hơn nhập khẩu.[177][178] Hoá chất, xe cộ, máy móc và các hàng hoá chế tạo khác chiếm đa số xuất khẩu của miền bắc, và hơn một nửa trong số đó là đến các quốc gia EU khác.[178] Các nhà máy chế tạo lớn gồm các nhà máy ô tô tại Vauxhall Ellesmere Port, Jaguar Land Rover Halewood và Nissan Sunderland, nhà máy xe tải Leyland, nhà máy xe lửa Hitachi Newton Aycliffe, các nhà máy lọc dầu Humber, Lindsey và Stanlow, cụm NEPIC gồm các nhà máy hoá chất đặt quanh Teesside, và cơ sở chế biến hạt nhân tại Springfields và Sellafield.[179]

Khai thác dầu khí ngoài khơi trên biển Bắc và biển Ireland, và gần đây là gió ngoài khởi, là những thành phần đáng kể trong hỗn hợp năng lượng của Bắc Anh.[180] Mặc dù khai thác than đá hầm sâu tại Anh Quốc kết thúc vào năm 2015 khi đóng cửa mỏ than Kellingley, North Yorkshire, song vẫn còn một vài mỏ lộ thiên trong khu vực.[181] Khí đá phiến đặc biệt phổ biến khắp Bắc Anh, song các kế hoạch khai thác nó thông qua thuỷ lực cắt phá gây tranh luận.[182]

Bán lẻ và dịch vụ

Cải tạo khiến Leeds trở thành trung tâm tài chính và tư pháp lớn thứ nhì tại Anh Quốc.[183]

Khoảng 10% lực lượng lao động Bắc Anh làm việc trong ngành bán lẻ.[184] Trong số bốn chuỗi siêu thị lớn tại Anh Quốc, hai chuỗi AsdaMorrisons có căn cứ tại miền Bắc. Bắc Anh là nơi khai sinh phong trào hợp tác xã hiện đại, và Co-operative Group có trụ sở tại Manchester có doanh thu cao nhất trong các hãng tại North West.[185][186] Khu vực cũng là nơi có nhiều nhà bán lẻ trực tuyến, với những nhà khởi nghiệp xuất hiện quanh các trung tâm công nghệ tại các thành phố miền Bắc.[187][188]

Do cải tạo đô thị, các ngành dịch vụ giá trị cao như dịch vụ công ty và dịch vụ tài chính đã bén rễ tại Bắc Anh, có các trung tâm lớn quanh Leeds và Manchester.[184] Các trung tâm tổng đài bị thu hút trước chi phí lao động thấp và ưa chuộng các giọng Bắc Anh trong công chúng địa phương, chúng thay thế ngành công nghiệp nặng trong vai trò ngành tuyển dụng lớn các lao động không có kỹ năng, với trên 5% số lao động trên toàn các vùng Bắc Anh làm việc trong ngành này.[189][190]

Công nghệ cao và nghiên cứu

Các đại học nghiên cứu N8 có trên 190.000 sinh viên và đóng góp nhiều cho kinh tế miền Bắc hơn nông nghiệp, sản xuất ô tô hay truyền thông nếu xét theo GVA.[148] Các khám phá và phát minh trong các đại học này có kết quả là giá trị lợi ích phụ hàng trăm triệu cho kinh tế địa phương: khám phá graphen tại Đại học Manchester tạo ra Viện Graphene Quốc gia và Viện Sir Henry Royce về Vật liệu tiên tiến, trong khi nghiên cứu người máy tại Đại học Sheffield dẫn đến phát triển Công viên Chế tạo Tiên tiến.[188]

Trong các thập niên gần đây, các công ty công nghệ cao có trụ sở quanh các thành phố lớn của Bắc Anh lớn mạnh thêm. Có 11 hãng công nghệ cao có giá trị trên 1 tỷ USD có trụ sở trong khu vực, và ngành công nghiệp kỹ thuật số tạo ra khoảng 300.000 việc làm.[188][191] Phát triển trò chơi, bán lẻ trực tuyến, kỹ thuật y tế và phân tích nằm trong số các lĩnh vực công nghệ cao chính tại miền Bắc.[188][192]

Giải trí và du lịch

Bãi biển đông người tại Blackpool khoảng năm 1890

Mạng lưới đường sắt được mở rộng vào nửa sau thế kỷ 19 khiến hầu hết người miền Bắc dễ dàng tiếp cận với bờ biển, và các đô thị ven biển trải qua một cuộc bùng nổ lớn về du lịch. Đến khoảng năm 1870, Blackpool trên bờ biển Lancashire trở thành điểm đến được ưa thích áp đảo của các gia đình miền bắc, cũng như nhiều người từ Midlands và Scotland.[193] Các khu nghỉ dưỡng khác được người miền Bắc ưa thích gồm có Morecambe tại miền bắc Lancashire, Whitley Bay gần Newcastle, Whitby tại North Yorkshire, và New Brighton trên bán đảo Wirral, cũng như Rhyl gần biên giới thuộc North Wales.[194][195]

Tuy nhiên, thuận tiện về giao thông lại khiến các khu nghỉ dưỡng này bị tổn hại trong thế kỷ 20. Liên kết giao thông tiếp tục được cải thiện và khiến cho việc đi ra nước ngoài trở nên nhanh chóng và có chi phí thấp. Bờ biển Ostend của Bỉ được các du khách thuộc tầng lớp lao động miền Bắc ưa thích trong nửa đầu thế kỷ 20, và việc áp dụng kỳ nghỉ trọn gói trong thập niên 1970 đã tiêu diệt hầu hết các khu nghỉ dưỡng ven biển của miền Bắc.[196] Blackpool duy trì là một trọng điểm về du lịch, và vẫn là một trong các đô thị được tham quan nhiều nhất tại Anh, song số lượng du khách thấp xa thời đỉnh cao và kinh tế thành phố bị thiệt hại, cả tỷ lệ việc làm và thu nhập trung bình nằm dưới trung bình khu vực.[197]

Cảnh quan hoang dã của miền Bắc là một điều hấp dẫn lớn đối với du khách,[198] và nhiều khu vực đô thị dang tìm cách cải tạo thông qua du lịch công nghiệp, di sản và văn hoá: Trong số 24 bảo tàng và nhà triển lãm quốc gia tại Anh nằm ngoài Luân Đôn, có 14 điểm nằm tại miền Bắc.[199] Trong năm 2015, Bắc Anh tiếp đón khoảng một phần tư tổng du lịch nội địa trong Anh Quốc, với 28,7 triệu du khách vào năm 2015, song chỉ 8% du khách quốc tế đến Anh Quốc tới tham quan khu vực.[200][201]

Truyền thông


Nằm trong xu thế giảm tập trung hoá truyền thông tại Luân Đôn, BBC và ITV đã chuyển nhiều đơn vị sản xuất chương trình đến MediaCityUK tại Salford. Trong số bốn phim truyền hình dài tập buổi tối quốc gia, có ba phim được dựng và quay tại Bắc Anh (Coronation Street tại Manchester, Emmerdale tại Yorkshire Dales và Hollyoaks tại Chester) và chúng quan trọng đối với ngành truyền hình địa phương – cam kết về Emmerdale đã cứu xưởng phim Leeds của ITV Yorkshire khỏi bị đóng cửa.[202][203] Khu vực cũng có danh tiếng về các loạt phim truyền hình và từng sản xuất một số loạt phim thành công và được tôn vinh nhất trong các thập niên gần đây, như Boys from the Blackstuff, Our Friends in the North, Clocking Off, Shameless và Last Tango in Halifax.[204][205]

Kể từ khi The Guardian (tên cũ The Manchester Guardian) chuyển đến Luân Đôn vào năm 1964, không còn báo lớn toàn quốc nào đặt trụ sở tại miền Bắc, và các câu chuyện tin tức về miền Bắc có xu hướng được bao phủ kém trên truyền thông quốc gia.[206][207] The Yorkshire Post tự đề xướng là "báo quốc gia của Yorkshire" và bao phủ một số câu chuyện quốc gia và quốc tế, song chủ yếu tập trung vào tin tức từ Yorkshire và North East.[208] Một nỗ lực vào năm 2016 nhằm lập ra một báo quốc gia chuyên tập trung vào miền Bắc mang tên 24 đã thất bại sau 6 tuần.[209] Trên toàn Bắc Anh nói chung, The Sun là báo bán chạy nhất, song báo này vẫn đang bị tẩy chay quanh vùng Merseyside do cách đưa tin về thảm họa Hillsborough năm 1989, đo đó họ xếp sau Daily MailDaily Mirror tại North West.[210][211][212] Nhìn chung độc giả đọc báo quốc gia tại miền Bắc ít hơn tại miền Nam; Mirror và Daily Star là hai báo quốc gia duy nhất có nhiều độc giả tại Bắc Anh hơn là tại South East và Luân Đôn.[206] Các báo khu vực là những đầu báo bán chạy hàng đầu tại cả North East và Yorkshire và Humber, song báo chí khu vực miền Bắc trải qua giảm sút lượng độc giả trong những năm gần đây.[212][213] Chỉ có bảy nhật báo miền Bắc có lượng phát hành trên 25.000 tính đến tháng 6 năm 2016: Manchester Evening News, Liverpool Echo, Hull Daily Mail, Newcastle Chronicle, The Yorkshire Post và The Northern Echo.[213]

Điểm truy cập mạng lưới Manchester là điểm trung chuyển internet duy nhất tại Anh Quốc nằm ngoài Luân Đôn, và tạo thành trung tâm chính cho khu vực.[214] Truy cập internet hộ gia đình tại Bắc Anh bằng hoặc hơn mức trung bình Anh Quốc, song tốc độ và xâm nhập băng rộng có khác biệt lớn.[215][216] Năm 2013, tốc độ trung bình tại trung tâm Manchester là 60 Mbit/s, trong khi tại Warrington gần đó tốc độ trung bình chỉ là 6,2 Mbit/s.[217] Hull có điểm đặc biệt tại Anh Quốc là mạng lưới điện thoại tại đây chưa từng bị quốc hữu hoá, đồng thời một số nơi tại đây có tốc độ internet nhanh nhất cũng như chậm nhất trong nước.[218] Tốc độ đặc biệt kém tại các vùng nông thôn của miền Bắc, nhiều thị trấn nhỏ và làng mạc gần như không thể truy cập tốc độ cao. Một số khu vực do đó hình thành doanh nghiệp cộng đồng riêng, như Broadband 4 Rural North tại Lancashire và Cybermoor tại Cumbria, nhằm cài đặt internet tốc độ cao. Băng rộng di động bao phủ cũng khác biệt tương tự, 3G4G hầu như là phổ thông tại các thành phố song không có tại nhiều phần rộng lớn của Yorkshire, North East và Cumbria.[219]

Tài liệu tham khảo

WikiPedia: Bắc_Anh http://www.bbc.com/news/education-13782315 http://www.bbc.com/news/entertainment-arts-1406023... http://www.bbc.com/news/magazine-12691704 http://www.bbc.com/news/uk-england-cumbria-3691320... http://www.bbc.com/news/uk-england-lancashire-3199... http://www.bbc.com/news/uk-england-tyne-36750069 http://www.bbc.com/news/uk-england-york-north-york... http://www.bbc.com/news/uk-england-york-north-york... http://www.bbc.com/sport/cricket/24153853 http://www.bbc.com/sport/rugby-league/tables